تمرین در شرایط کمبود اکسیژن

انجمن پزشکی کوهستان ایران: یکی از تمرین های موثر هیمالیانوردی ، تمرین کمبود اکسیژن (Hypoxic Training) نام دارد . می دانیم که علت اصلی آغاز روند هم هوایی ، کمبود اکسیژن در ارتفاعات است .  از سوی دیگر پژوهشها نشان داده اند که سیگاریها در مقایسه با دیگران ، گلبول های قرمز بیشتری دارند و در ارتفاع از هم هوایی نسبی برخوردارند. توجه به این دو موضوع ، موجب پیدایش تمرین های کمبود اکسیژن در میان هیمالیا نوردان گردید و این تمرین ها ، انقلابی در صعودهای بلند پدید آورد.

امروزه شاهد صعودهای بسیار سریعی در هیمالیا هستیم که با مفهوم سنتی هم هوایی ، به هیچ روی قابل توجیه نیست. یکی از عواملی که چنین صعودهای سریع و بی مقدمه ای را ممکن می سازد ، تمرین کمبود اکسیژن است که بخشی جدایی ناپذیر از تمرین های روزانه کوه نوردان برتر جهان گردیده است . البته این کوه نوردان دست به تمرین های نو ظهور و نا شناخته نمی زنند بلکه همان ورزش های کمکی مورد استفاده سایر کوه نوردان را به کار می گیرند که شامل دویدن ، شناکردن و دوچرخه سواری است . تنها تفاوت در  چگونگی تنفـس ضمن تمرین است :  در تمرین کمبود اکسیژن ،  کوه نورد بطور آگاهانه و هدفمــند طوری  نفس می کشد که بدنـش با کمبود اکسیژن ملایم و نامحسوسی رودررو گردد . مثلاً اگر از دویـدن به عنوان ورزش کمـکی بهره می گیرد ضمن  روندی بلند، سرعت تنفس خود را کم کم  پایین می آورد به نحوی که اکسیژن دریافتی وی در ضمن تمرین ، همواره کمی پایینتر از میزان مورد نیاز بدنش باشد.

این کار را می توان به کمک گام شماری انجام داد. مثلاً کوه نوردی که معمولاً در هر چهار گام یک دم و بازدم انجام می دهد ، پس از شش ماه در هر شش گام و پس از یک سال در  هر هشت گام یک دم و بازدم صورت می دهد. با کاهش تدریجی اکسیژن دریافتی، بدن وی به کمبود اکسیژن واکنش نشان داده میزان هموگلوبین و تعداد گلبول های قرمز خون وی افزایش می یابد . این همان فرایندی است که پس از حضور در ارتفاعات رخ می دهد و کوه نورد را برای تحمل کمبود اکسیژن آماده می سازد. به کمک این گونه تمرین، می توان بدون حضور در ارتفاعات و صعودهای آمادگی ، خود را با کمبود اکسیژن سازگار و برای صعود سریع در هیمالیا آماده نمود. فراموش نکنیم که برنامه ریزی برای تمرین کمبود اکسیژن بسیار دقیق ، حساس و پیچیده بوده نیاز به آگاهی کامل از سازوکار این گونه تمرینها و برنامه ریزی دقیق دارد . در واقع تمرین کمبود اکسیژن همانند تیغ دو لبه است و شتاب در کسب نتیجه دلخواه ، می تواند پیامدهای ناگواری به بار آورد . بهترین توصیه برای علاقه مندان صعودهای سریع در هیمالیا این است که بدون مشورت با پزشکان آگاه و با تجربه دست به چنین اقداماتی نزنند.