کوهها چگونه شکل میگیرند

کوه‌ها بخش‌هایی از پوسته‌ی زمین هستند که نسبت به مناطق اطراف خود مرتفع‌ترند. شکل‌گیری و تکامل کوه‌ها انواع مختلف دارد اما عموما کوه‌ها از برخورد و لغزش لایه‌های زمین به وجود می‌آیند. در این مقاله برای آشنایی بیشتر به انواع آن‌ها اشاره می‌کنیم. با ما همراه باشید.

اکثر کوه‌ها هنگام لغزش آرام صفحات تکنونیکی ایجاد می‌شوند، برخی از آن‌ها نتیجه‌ی فرسایش و برخی نتیجه‌ی آتشفشان‌ها هستند. در این مقاله در مورد چگونگی به‌وجود آمدن کوه‌ها بحث و فرآیند شکل‌گیری آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

کوه‌ها نوعی از اشکال مختلف زمین‌اند و ارتفاع بیشتری نسبت به مناطق اطراف دارند. ارتفاع آن‌ها از ۶۰۰ متر بیشتر و بلندتر از تپه‌ها هستند. بلندترین کوه جهان در آسیا واقع شده و بلندترین رشته‌کوه‌ها در اقیانوس اطلس قرار دارند. جالب است بدانید که برخی از مرتفع‌ترین کوه‌ها در عمق اقیانوس‌ها قرار گرفته‌اند.

کوه‌ها: اطلاعات عمومی

کوه‌ها، نشان‌دهنده‌ی شرایط آب‌وهوایی در قله‌های خود هستند. به عنوان مثال، در یک کوه مرتفع شرایط آب‌وهوایی از دامنه تا قله‌ی آن متفاوت است. در مقایسه با پایه‌ی کوه، قله‌ی آن سردتر است و حتی ممکن است پوشیده از برف باشد. علاوه بر این در قله‌ی کوه‌ها اکسیژن کم‌تری وجود داشته و اشعه‌ی خورشید تأثیر بیشتری دارد. به همین دلیل گونه‌های مختلفی از گیاهان و جانوران در یک کوه زندگی می‌کنند. جنگل‌های دو طرف کوه، جنگل آلپ نامیده می‌شوند.

تخمین زده می‌شود که آب نیمی از جمعیت جهان به این شکل به زمین وابسته است. در واقع رودخانه‌های بزرگ جهان از کوه‌ها تغذیه می‌کنند. بسیاری از کوه‌ها دارای دریاچه‌های یخی‌اند که به علت آب شدن یخچال‌های طبیعی ساخته شده‌اند. با این حال همه‌ی کوه‌ها دارای پوشش گیاهی نیستند و برخی از آنها خشک و بی‌ثمرند. شما می‌توانید کوه‌های جوان را به خاطر داشتن یک تنگه (دره‌ی عمیق) تشخیص دهید. با این مقدمه‌ی کوتاه می‌توانید بفهمید که کوه‌ها چگونه شکل می‌گیرند.

کوه‌ها: انواع و چگونگی شکل‌گیری آن‌ها

بلندی‌های روی زمین که در اطراف آن زمین‌های پست وجود دارند، کوه می‌نامیم. آن‌ها اساسا از سنگ ساخته شده‌اند. با توجه به فرآیند شکل‌گیری کوه، بیرونی‌ترین لایه‌ی زمین و یا پوسته‌ی زمین از شش صفحه‌ی تکنونیکی ساخته شده است. هرگاه  این صفحه‌ها حرکت کنند و با هم برخورد کنند، مناطق وسیع زمین ارتقا پیدا می‌کنند و در نتیجه به کوه‌های مرتفع تبدیل می‌شوند. بسته به فرآیند‌های زمین‌شناسی کوه‌ها دارای ۵ نوع متفاوت هستند.

کوه‌های خم‌شده

کوه‌های FOLD رایج‌ترین کوه‌ها هستند. آن‌ها در اثر برخورد دو صفحه که باعث تا شدن پوسته‌ی زمین می‌شوند، به وجود می‌آیند. این تا شدن، دامنه‌ی کوه‌ها را در هر دو طرف به وجود می‌آورند که به آن تاقدیس – جایی که هر دو طرف به سمت یک نقطه صعود می‌کنند – می‌گویند. هیمالیا در آسیا، کوه‌های راکی در شمال آمریکا و کوه‌‎های آلپ در اروپا از این دسته کوه‌ها هستند.

کوه‌های گسل‌دار

کوه‌های گسل‌دار زمانی ایجاد می‌شوند که سنگ‌های پوسته‌ی زمین در امتداد گسل‌ها پیش بروند. کوه‌های گسل‌دار دو نوع هستند: کوه‌های شیب‌دار و کوه‌های مرتفع. در نوع اول دو طرف کوه دارای شیب است در حالی که در نوع دوم کوه کج است و یک سمت شیب ملایم و سمت دیگر شیب تندی دارد. رشته‌کوه‌های نوادا و کوه‌های تئون در شمال آمریکا نمونه‌هایی از این نوع کوه‌ها هستند.

کوه‌های گنبد شکل

کوه‌های گنبدی به دلیل بالا آمدن ماگمای داغ از گوشته بالا می‌آیند و لایه‌های رسوبی پوسته‌ی زمین را می‌پوشانند. در این روند ماگما فوران نمی‌کند، اما سرد و سفت می‌شود و در آخر هسته‌ی کوه را شکل می‌دهد. این کوه‌ها به خاطر شکل ظاهری‌شان به این نام شکل گرفته‌اند. کوه‌های ناواهو در یوتا و کوه آدیروندک در نیویورک از این قبیل هستند.

کوه‌های آتشفشانی

همان‌طور که از اسم‌شان پیداست، کوه‌های آتشفشانی به دلیل فوران‌های آتشفشانی به وجود آمده‌اند. در این کوه‌ها، گدازه‌ها به سطح زمین می‌رسند و سرد و سخت می‌شوند و این کوه‌ها را تشکیل می‌دهند. در بسیاری از موارد، مواد آتشفشانی به دلیل فشار زیاد تا ارتفاع زیادی بالا می‌رود. کوه فوجی در ژاپن و کوه اتنا در اروپا، از کوه‌های معروف آتشفشانی هستند.

کوه‌های مسطح

کوه‌های مسطح به دلیل فرسایش در طول زمان به وجود می‌آیند. رودخانه‌های جاری نقش عمده‌ای را در شکل‌گیری این کوه‌‌ها به عهده دارند. معمولا رشته‌کوه‌های برابری را شکل می‌دهند. کوه‌ کت‌اسکیل در نیویورک‌ یک نمونه از کوه‌های مسطح است.

علاوه بر این کوه‌های دیگری هم از فعالیت‌های دیگر زمین تشکیل شده‌اند. گرچه رشته‌کوه‌های راکی در شمال آمریکا به کوه‌های fold معروف‌اند اما در همان محدوده کوه‌های گنبدی و گسل‌دار هم دیده می‌شوند. در طبیعت فرآیندهای یخ‌بندان، فرسایش خاک، هوازدگی شیمیایی و مکانیکی مدام در حال تکرار است که نقش عمده‌ای را در شکل‌گیری کوه‌ها ایفا می‌کنند.

آتشفشان های ایران

معرفی آتشفشان‌های ایران

پیدایش کوه های آتشفشانی حاصل فوران مواد مذاب و انباشته شدن مواد است. زمانی که فشار گازها و سنگ های مذاب در هسته زمین بسیار بالامی رود، فوران اتفاق می افتد. فوران می تواند به آرامی ‌یا به صورت انفجاری رخ دهد و جریان گدازه همراه با گازهای سمی‌، پرتاب خاکستر و سنگ و فوران آتشفشانی است.

  پیدایش کوه های آتشفشانی حاصل فوران مواد مذاب و انباشته شدن مواد است. زمانی که فشار گازها و سنگ های مذاب در هسته زمین بسیار بالامی رود، فوران اتفاق می افتد. فوران می تواند به آرامی ‌یا به صورت انفجاری رخ دهد و جریان گدازه همراه با گازهای سمی‌، پرتاب خاکستر و سنگ و فوران آتشفشانی است.
 
ایران دارای پنج آتشفشان دماوند، سبلان، تفتان، بزمان و سهند است که از این تعداد سه آتشفشان بزمان، تفتان و دماوند جز آتشفشان های فعال محسوب می شوند.
 
 دماوند؛ ببر خفته
کوه دماوند کوهی در شمال ایران است که بلندترین کوه ایران و خاورمیانه و بلندترین قلهء آتشفشانی آسیا است. این قله در 69 کیلومتری شمال شرقی تهران، 62 کیلومتری غرب آمل و 26 کیلومتری شمال شهر دماوند واقع شده‌است.
 
مخروط دماوند در مرکز سلسله کوه‌ های البرز بارزترین فعالیت آتشفشانی دوره "کواترنر" است. به استثنای برخی از فوران های کوچک که اخیرا کشف شد، فعالیت جدیدی شناخته نشده است از این رو به آن آتشفشان نیمه فعال می گویند.
 
مخروط این قله منظم و روی کوه های فرسایش یافته چهار هزار متری واقع است. دامنه کوه پوشیده از جریان گدازه هایی به وسعت 400 کیلومتر مربع است. جدیدترین گدازه ها در دامنه غربی مخروط قرار گرفته اند و روی همین دامنه است که به طور محلی مخروط هایی از خاکستر وجود دارد.
 
 در ارتفاع 100 متری ضلع جنوبی دماوند گازهایی نمایان است. ضمن آنکه در دهانه این آتشفشان با 300 متر قطر دریاچه ای پوشیده از یخ وجود دارد. آتشفشان دماوند از دید زمین شناسی یک سامانه آتشفشانی فعال است ولی فعالیت آن در حد خروج بخار و گاز و چشمه های آب گرم و همچنین بعضی از تظاهرات سطحی از نهشته های وابسته به یک سامانه آتشفشانی و همچنین اثرگذاری بر فرم و ریخت دره ها و ایجاد لغزش های گوناگون به عنوان اثرهای ثانویه بوده است.
 
دماوند یک آتشفشان خفته‌ است که امکان فعال شدن مجدد آن وجود دارد. در برخی از سال ها از جمله سال 1386 شاهد افزایش خروج دود و بخارهایی از قله بودیم که برخی از شاهدان آن را گواهی بر فعال شدن این آتشفشان پنداشتند اما در حقیقت در سال های پر بارش با نفوذ آب به درون قله و برخورد سنگهای داغ، جریانی از بخار آب از دهانه قله خارج می شود و چنین به نظر می رسد که فعالیت های آتشفشانی صورت گرفته است.
 
 

 

 
تفتان؛ آتشفشانی فعال
تفتان نام تنها آتشفشان فعال در سراسر ایران است. این کوه آتشفشانی در جنوب شرقی زاهدان و شمال غربی خاش با ارتفاع چهار هزار و 110متر از سطح دریا قرار دارد. پیکره اصلی آن شامل دو کوه است که به وسیله بخش زین مانند و باریکی به هم متصل شده اند. گدازه تفتان مساحتی معادل هزار و 300 کیلومتر مربع را پوشانده و لایه های خاکستر در این آتشفشان کم است.
 
  تفتان در زبان پارسی به معنای مکان گرما است. این آتشفشان فعال است و گازهای گوگرد در دهانه آن منتشر می‌شوند. کوهنوردان عموما از یال غربی صعود می‌کنند که در آن پناهگاه مجهزی ساخته شده‌است.از فعالیت های درون آتشفشان ابر سفید و مشخصی تشکیل می شود که از فاصله 100 کیلومتری قابل مشاهده است و منظره یک آتشفشان فعال را به خوبی نشان می دهد. تفتان جزء یک منطقه آتشفشانی است که تا پاکستان شمالی ادامه دارد و به گره آتشفشان کوه سلطان که در پاکستان واقع و اکنون خاموش است تعلق دارد.
 
 

 

 
بزمان؛ جوان ترین آتشفشان ایران
کوه بزمان یا قله بزمان یکی از کوه‌های آتشفشانی ایران است که در منطقه سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران واقع شده‌است. گرچه هیچ تاریخچه‌ای از فوران این آتشفشان در دست نیست، اما قلل این آتشفشان مملو از بخارات انواع دی اکسید هستند.
 
  بزمان در 110 کیلومتری شمال غرب ایرانشهر و جنوب غربی قله تفتان واقع شده که ارتفاع آن از سطح دریا سه هزار و 503 متر است ولی نسبت به اراضی پیرامونی دو هزار و 100متر ارتفاع دارد. جریان بزرگ گدازه‌ از دامنه شرقی قله جریان یافته است. در دامنه شمالی نیز همین جریان گدازه، مخروطی با شیب تند و بسیار مشخص را شکل داده که از آن، جریان گدازه با عظمت خیلی زیاد بیرون آمده است.
 
در اطراف قله اصلی چندین مخروط کوچک دیده می شود که از گدازه تیره رنگ بازالتی تشکیل شده‌ است. بلندترین قله، مخروطی تازه ساز است که از قطعات بزرگ گدازه شکل یافته و قطر دهانه آن در حدود 500 متر است. به نظر می رسد که بزمان جدیدترین آتشفشان ایران باشد. مواد آتشفشانی آن منطقه ای را در حدود هزار و 400 کیلومتر مربع پوشش داده است.
 

 

 سبلان
سبلان (ساوالان)، از کوه‌های مرتفع ایران است که در شمال غرب این کشور و در استان اردبیل قرار دارد. سبلان سومین قله بلند ایران (پس از دماوند و علم‌کوه) و یک کوه آتشفشانی غیرفعال است. ارتفاع قله این کوه 4811 متر است و در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد.
 
 در دامنه جنوبی سبلان، چشمه های گوگردی زیادی وجود دارد که آب آنها در حدود 40 درجه سانتی گراد حرارت دارد و تنها گواه فعالیت آتشفشان خاموش سبلان است.
 
قله سبلان به شماره 19496/12 در فهرست آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده و سند مالکیت آن از ارتفاع بالای سه هزار و 600 متری قله سبلان به وسعت شش هزار و 200 هکتار به نام سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده‌است.
 

 
 سهند؛ عروس کوه‌های ایران
سهند نام قله و رشته‌کوهی آتش‌فشانی در جنوب تبریز، شمال مراغه، شرق آذرشهر و غرب بستان‌آباد در مرکز استان آذربایجان شرقی است. این رشته‌کوه دارای 17 قله با ارتفاع بیش از 3000 متر است که بلندترین آن‌ها (قوچ‌گلی داغی) 3707 متر بلندی دارد و مرتفع‌ترین نقطهء استان محسوب می‌شود.
 
آتشفشان بزرگ سهند در 40 کیلومتری جنوب تبریز واقع است و با آتشفشان های کوچک تر شمال غرب دریاچه ارومیه و مرکز آتشفشانی ارمنستان و آرارات که در نزدیکی مرز ایران واقع است ارتباط دارد. کوه سهند مخروطی بسیار پهن و گسترده دارد که از خاکسترهای فراوان تشکیل شده و به وسیله آب های جاری، دره های تنگی در آنها ایجاد شده است.
 
 به باور زمین شناسان به احتمال زیاد، پیدایش آتشفشان های سهند به تجدید فعالیت گسل سلطانیه - تبریز که از منطقه سهند عبور می‌کند، مربوط بوده است. مواد آتشفشانی سهند که بر روی رسوبات مختلف و در مساحت تقریبی چهار هزار و 500 کیلومتر مربع پوشانده شده است.
 
سن مطلق گدازه های مختلف سهند بین 12 تا 14 میلیون سال را نشان می دهد. به این ترتیب آتشفشان های سهند در چند مرحله فعالیت داشته و در حد بین این مراحل فعال، آرامش نسبی برقرار بوده است.
 

 
قلعه حسن علی
قلعه حسن علی نام آتشفشانی در جنوب شرقی استان کرمان است. با وجود اینکه آخرین زمان فوران این آتشفشان مشخص نیست اما احتمالا زمان شکل گیری آن دوره هولوسین است.
 

 

 
انتهای پیام/

منبع:bartarinha.ir

اخبار مرتبط

با آتشفشان های ایران آشنا شوید+تصاویر

در فرودگاه این طوری وقت کشی کنید+تصاویر

نکاتی برای سفر با کودکان + تصاویر

نکات طلایی جهت مسافرت در زمستان + تصاویر

تمیزترین کشورهای دنیا را بشناسید + تصاویر

برای رفتن به سفر جاده ای چه چیزهایی لازم است؟

برچسب ها: گردشگری ، دانستنی های سفر ، آتشفشان های ایران

نظر شما

نام:

ایمیل:

* نظر:

کشف بزرگ ترین آتشفشان زمین

دانشمندان آمریکایی می گویند وجود بزرگ ترین آتشفشان منفرد بر روی زمین را بر روی بستر اقیانوس آرام تایید کرده اند.

 به گزارش خبرگزاری مهر، گروهی از محققان به سرپرستی دانشمندان دانشگاه هوستون می گویند این آتشفشان که "تامو ماسیف" نام گرفته به بزرگd آتشفشانهای عظیم مریخ است و از این رو در بین بزرگ ترین آتشفشانهای منظومه شمسی قرار می گیرد.

این آتشفشان که در هزار مایلی ژاپن قرار دارد بخشی از یک رشته کوهستان زیر آبی است که حدود 130 تا 145 میلیون سال پیش توسط فوران چندین آتشفشان زیر آبی شکل گرفته است.

مشخص نبود که آیا تامو ماسیف یک آتشفشان منفرد بوده یا ترکیبی از چندین نقطه فوران اما اکنون محققان تایید کرده اند که توده بازالت سازنده این آتشفشان از یک منبع منفرد در نزدیکی مرکز آن فوران کرده است و از این رو این یک آتشفشان منفرد محسوب می شود.

پروفسور ویلیام ساگر استاد علوم زمین و جو و مجری این تحقیقات گفت: تامو ماسیف بزرگ ترین آتشفشان سپر شکل کشف شده بر روی زمین است.

وی گفت: احتمالا آتشفشانهای بزرگ تری نیز بوده اما ویژگی های آذرین بزرگی نیز مانند فلات  آنتونگ جاوه نیز وجود دارد اما نمی دانیم آیا این ویژگی ها یک آتشفشان هستند یا مجموعه ای از آتشفشانها.

این پژوهشگر افزود: برخلاف اغلب آتشفشانهای بستر اقیانوس که کوچکند و شیب تند دارند تامو ماسیف کوتاه و وسیع است یعنی جریان گدازه های فوران شده باید مسیر طولانی را طی کنند.

تامو ماسیف منطقه ای با وسعت 120 هزار مایل مربع را پوشانده است.

ساگر می گوید: این آتشفشان ارتفاع زیادی ندارد اما بسیار وسیع است از این رو دامنه های آن بسیار گسترده اند. در حقیقت اگر بر روی دامنه بایستید دشوار می توانید جهت شیب را مشخص کنید.

می دانیم که این یک آتشفشان منفرد بزرگ است که از جریان های گدازه ای عظیم ساخته شده که از مرکز آتشفشان برای شکل گیری یک آتشفشان سپر مانند وسیع نشات گرفته اند.

یه سیب هزار چرخ میخورد تا به زمین برسد

داستان واقعی "یه سیب هزار چرخ می خورد تا به زمین برسد" از کجا آمده است؟

مورد استفاده و اصطلاح این ضرب المثل هنگامی است که کسی در جریان زندگی دچار مشکلی شده باشد و هیچ گونه راه چاره و علاجی برای رفع مشکل و مانع موجود متصور نگردد .

در عبارت "سنگی که به هوا می رود تا بر گردد هزار چرخ می خورد" گاهی جای سنگ عبارت سیب را هم به کار می برند ولی صحیح آن از نظر ریشه تاریخی همان کلمه سنگ است که گمان می رود سیب به علت مدور بودن بعدها جای سنگ را گرفته باشد.

 در چنین مواقعی که هیچ گونه راه چاره ای وجود ندارد به آن شخص مایوس و ناامید از راه دلجویی و تقویت حس اعتماد و اطمینان چنین می گویند:" هر گز نا امید مشو . از آینده کسی خبر ندارد که چه نقشی بازی می کند کسی چه می داند؟ شاید صلاح و مصلحت کار تو در وقوع این حادثه باشد زیرا از قدیم گفته اند : سنگی که به هوا می رود تا برگردد هزار چرخ می خورد"

متوکل عباسی از خلقای سفاک و خونخواری بود که مراتب عناد و دشمنی او نسبت به خاندان بنی هاشم و آل علی (ع) حد و میزانی نداشت و مخصوصا جریان به آب بستن سرزمین کربلا که به دستور متوکل انجام گرفت بر اهل اطلاع پوشیده نیست.

باری این مرد شقی افراد بی گناه را به عناوین مختلف و معاذیر غیر موجه به زندان می انداخت به قسمی که در زمان خلافت او تمام آزاد مردان در قید و زنجیر بودند و کلیه زندانها پر شده بود چون مدتی بدین منوال گذشت و خلیفه از نگهداری زندانیان بی گناه خسته شده بود به جای آنکه دستور دهد آن بیچارگان بی گناه را آزاد سازد به عادت خبث طینت فر مان داد همه را گردن بزنند.

عمله سیاست دست به کار شدند و آن بخت بر گشتگان را به کشتار گاه برده یکی پس از دیگری از دم تیغ می گذراندند. در میان زندانیان جوان خوش سیمایی وجود داشت که صباحت و جوانیش دل فرمانده کشتار را به رقت آورده بود.از آن جوان پرسید" کجایی هستی؟" جواب داد " اهل همدانم" سوال کرد" گناهت چه بود؟"

پاسخ داد: " نمی دانم" فر مانده کشتار گفت " چون قدرت و جرئت تخلف از اجرای فرمان خلیفه را ندارم و از کشتن تو نمی توانم سر پیچی کنم لذا اگر چیز دیگری که انجام و اجابتش برای مقدور و میسر باشد از من بخواهی با کمال میل اطاعت می کنم و مشعوف می شوم. " جوان همدانی گفت:" مدتی است چیزی نخوردم . لقمه نانی به من برسان تا صد جوع کنم."

به دستور فر مانده کشتار غذای ماکولی آوردند و جوان با نهایت خونسردی و بدون اعتنا به صحنه کشتار شروع به خوردن غذا کرد. فر مانده کشتار را از حال جوان شگفتی و حیرت به دست داد و گفت:" ای جوان از حال و رفتار تو سر در نمی آورم. چنان به خوردن مشغول هستی انگار در سفره خانه نشسته ای و هیچ حادثه شومی در انتظار تو نیست در حالی که چون چند نفر دیگر کشته شوند نوبت به تو میرسد که در زیر تیغ جلاد دست و پا بزنی."